Projekt Fundacji Telewizji Teletop Sudety PRO HARMONIA
DRZEWO OBYWATELSKIE
Korzyści jakie dają drzewa środowisku
Ekonomiczne:
Wyspy ciepła – latem to mniej energii na klimatyzację
Drzewa likwidują tzw. wyspy ciepła, pracując jak wielkie klimatyzatory, zacieniają przestrzeń wokół siebie, chroniąc budowle architektoniczne jak ściany domów, chodniki i ulice przed nagrzaniem. Obiekty te nie osłonięte, działają jak akumulatory termiczne, które szybko pobierają ciepło a po ustaniu nasłonecznienia oddają. Efekt jest taki, że w upalne dni, nawet wieczorem nie ma wytchnienia od wysokiej temperatury.
Budynki osłonięte drzewami przed słońcem zużywają znacznie mniej energii na klimatyzację wnętrz.
Drzewa poprzez system korzeniowy zasysają ogromne ilości wody oddając ją przez aparaty szparkowe liści do atmosfery w procesie parowania. Efektem jest obniżenie temperatury wokół oraz nawilżenie powietrza.
„Badania Nowaka (Nowak i in., 1994), wykazały, że50,8 mln drzew w rejonie Chicago dzięki ocienianiu zabudowań i izolacji od wiatrów, spowodowały redukcję zużycia energii elektrycznej, a przez to ograniczenie emisji dwutlenku węgla z elektrowni do atmosfery w ilości 12600 t rocznie”.
Kieszenie termiczne zimą to mniej energii na ogrzewanie
Także zimą, bezlistne drzewa rosnąc w odległości ok 3m od ścian budynków, powodują zakłócenie opływu zimnego powietrza wzdłuż ścian tworząc tzw. kieszenie termiczne, co skutkuje zmniejszeniem wypromieniowywania ciepła na zewnątrz. Daje to w konsekwencji duże oszczędności. Nawet do 10-12% w ciągu roku (Szczepanowska 2001)
Ludzie lubią zielone tereny
Drzewa również zwiększają bezpieczeństwo poprzez stworzenie przyjemniejszej w odbiorze przestrzeni zachęcającej do chodzenia – więcej ludzi, to większy nadzór społeczny. Z tym wiąże się kolejne pozytywne oddziaływanie drzew – przyczyniają się one do wzrostu przychodu lokali usługowych o 20% zlokalizowanych wzdłuż zadrzewionych ulic, właśnie dlatego, że więcej osób przemieszcza się takimi ulicami na piechotę i mogą spontanicznie do jakiegoś sklepu wejść i zrobić zakupy. Ma to niebagatelne znaczenie przy konkurowaniu ulic handlowych z dużymi centrami handlowymi.
Drzewa również zwiększają wartość nieruchomości z nimi sąsiadujących. Badania naukowe wskazują jednoznacznie, że jesteśmy gotowi więcej zapłacić za mieszkanie, z którego okien widać drzewa.
Ochrona dróg
Osłaniające drogi asfaltowe przed nasłonecznieniem, drzewa nie tylko powodują polepszenie komfortu kierowców i pasażerów samochodów, ale chronią asfalt przed przegrzaniem przedłużając jego żywotność z 7-10 lat do 20-25 , wpływają na zmniejszenie intensywności pracy klimatyzatorów samochodowych, a więc zużycia paliwa i zanieczyszczenie powietrza.
Zdrowotne:
Zielone filtry
Drzewa liściaste funkcjonują jak potężne filtry wchłaniając mikro zanieczyszczenia, oraz zbierając na liście zanieczyszczenia większe.
Dzięki temu potrafią ograniczyć zapylenie powietrza nawet do 75%. Poza tym zmniejszają zanieczyszczenie tlenkiem węgla, tlenkami azotu, ozonu i szczególnie niebezpiecznymi wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi.
Dzięki swoim koronom, drzewa (liściaste – sezonowo a iglaste, poza modrzewiem – przez cały rok) wychwytują z powietrza pyły a także różne toksyczne związki chemiczne, jak np. tlenki siarki czy metale ciężkie (Kocić i in. 2014). Średniej wielkości drzewo w ciągu sezonu wegetacyjnego neutralizuje toksyczne składniki spalin ze 130 kg benzyny (Graffstein 1980).
Równocześnie, drzewa produkują tlen (duże drzewo w ciągu 10 lat produkuje tyle tlenu, ile zużywa człowiek podczas 20 lat życia) oraz działające bakterio- i grzybobójczo fitoncydy. Szczególnie dużo tych związków wytwarzają m.in. brzoza, cis, jesion, jodła, robinia. Za te substancje odpowiadają samochody i tzw. niska emisja, czyli palenie w piecach węglem, koksem, czy śmieciami. Im bliżej drogi znajdują się drzewa, tym ich możliwości oczyszczające większe – nawet do 9 razy większe w porównaniu do drzew oddalonych od ulic.
Obniżając temperaturę oraz oczyszczając powietrze wpływają dodatnio na samopoczucie przebywających pod nimi ludzi, którzy chętniej i z większą przyjemnością spędzają czas poza murami.
Zielone klimatyzatory
Działa to korzystnie na zdrowie i komfort życia.
Jedno drzewo jest ekwiwalentem pięciu klimatyzatorów.
Drzewa, odparowując wodę, nawilżają także często nadmiernie przesuszone i zapylone powietrze w mieście. W ciągu doby drzewa potrafią oddać od 200 do 400 litrów wody.
Zieleń, w szczególności wtedy, kiedy otacza budynki mieszkalne, a także obiekty użyteczności publicznej może również pełnić funkcję izolacyjną – ograniczając negatywny wpływ hałasu oraz zanieczyszczeń powietrza na mieszkańców.
Drzewa wpływają również na psychikę i zdrowie człowieka – obniżają agresję, stres, napięcie i ciśnienie krwi, również u prowadzących pojazdy mechaniczne, redukując tzw. „road rage”, czyli stan wściekłości drogowej w czasie prowadzenia auta.
Uspokajające działanie drzew odnosi się również do osób dotkniętych ADHD. U dzieci i młodzieży drzewa zaś wpływają na twórczy sposób myślenia i zdolność koncentracji.
Zielone uspokajacze kierowców
Drzewa mają istotny wpływ na bezpieczeństwo na drogach. Co przeczy stereotypom – drzewa w istocie zwiększają bezpieczeństwo:
zmniejszają prędkość pojazdów o 5 do 24 km/h,
przyczyniają się do spadku liczby wypadków od 5 do 20%.
Prawdopodobnie dzieje się tak dlatego, że dla kierowców drzewa stanowią dobrze zaprojektowane ściany, które prowadzą wzrok i zwiększają uwagę (przeciwnie do rozpraszaczy typu bilbordy reklamowe).
W pewien sposób drzewa mają też właściwości niemal magiczne – chociaż kierowcy zadrzewionymi ulicami jadą wolniej, to jednocześnie w odczuciu taka podróż wydaje im się krótsza niż podróż ulicami bez drzew (z angielskiego: time in travel perception).
Środowiskowe:
Regulacja cyrkulacji wody
Miasta są obszarem, gdzie okresowo mogą występować deficyty wody lub jej nadmiar (np. po ulewnych deszczach) w związku z tym zwiększenie zdolności gruntów do infiltracji wody i jej magazynowania – zmniejsza narażanie przestrzeni miejskiej na podtapianie i powodzie, w skutego tego, że drzewa pobierają i odparowują wodę (transpiracja). Jest to jedna z ważniejszych funkcji infrastrukturalnych drzew w mieście.
Ochrona klimatu
Najważniejszą funkcją drzew, mającą bezpośredni wpływ na nasze życie ale też na życie na całej planecie, to produkcja tlenu i pochłanianie dwutlenku węgla. Stuletni buk pochłania rocznie ok. 4800 kg CO2 i produkuje 3500 kg tlenu, który starcza dla 10 osób na rok. Taką samą produktywnością będzie się charakteryzować 1700 drzewek 10-letnich, zajmujących 265 razy większą powierzchnię niż dojrzały buk.
Organizacja Narodów Zjednoczonych szacuje, że w 2025 roku ponad 60% mieszkańców świata będzie mieszkało w aglomeracjach miejskich. Dotyczy to również naszego kraju. Miasta często są zanieczyszczone, zatłoczone, głośne i przegrzane. Szeroko pojęta zieleń miejska (w tym duże kompleksy takie jak parki, miejskie lasy, łąki, zarośla i zieleńce czy też pomniejsze układy drzew i pojedyncze drzewa przy ulicach, bulwarach, na placach zabaw, między budynkami etc.) zmniejsza odczuwanie tych niedogodności przez mieszkańców aglomeracji. Rola zieleni w miastach jest nie do przecenienia.
Bibliografia:
„22 Benefits of Urban Street Trees” Dana Burdena,
„Podręcznik przyjaciół drzew” Fundacji EkoRozwoju,
„Aleje przydrożne. Historia, znaczenie, zagrożenie, ochrona” Stowarzyszenia na rzecz Ochrony Krajobrazu Kulturowego Mazur „Sadyba”
Bednarek A. 1984. Z badań nad mikroklimatem miasta W: Szczepanowska H.B. (red.). Wpływ zieleni na kształtowanie środowiska miejskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Białobok S. 1985. Renowacja parków w skażonym środowisku. Aura 5: 8-10.
Brzywczy-Kunińska Z., Wiwatowski L. 1962. Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni. ss. 283. Państwowe Wydawnictwo Szkolnictwa Zawodowego, Warszawa.
Czerwieniec M., Lewińska J. 2000. Zieleń w mieście. ss.82., Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Kraków.
Graffstein L. 1980. Rola zieleni przy drogach i autostradach. Aura 5: 21-23.
Kocić K., Spasić T., Urošević M.A., Tomašević M. 2014. Trees as natural barriers against heavy metal pollution and their role in the protection of cultural heritage. Journal of Cultural Heritage 15(3): 227-233.
Łukasiewicz A., Łukasiewicz Sz. 2016. Rola i kształtowanie zieleni miejskiej. s: 16-17. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Szczepanowska H.B. 2001. Drzewa w mieście. ss.256. Hortpress Sp. z o.o., Warszawa.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Dz.U. 2007 nr 120 poz. 826.
Ustawa o Ochronie Przyrody z dnia 1 stycznia 2017, Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 880.